Hệ thống miễn dịch của cơ thể là gì? Tại sao cần quan tâm đến hệ miễn dịch?

Hệ thống miễn dịch rất phức tạp và rộng. Một bác sĩ chuyên về miễn dịch học tên là Heather Moday có nói “Hệ thống miễn dịch của chúng được làm từ rất nhiều các phần di chuyển khác nhau. Tăng miễn dịch, thực chất là cân bằng hệ miễn dịch.” Và bất kì thứ gì cốt lõi trở về với cân bằng, thì đều không có giải pháp nhanh, và không phải chỉ một giải pháp.

Hệ thống miễn dịch được tạo thành từ các cơ quan, tế bào và hóa chất đặc biệt có nhiệm vụ chống nhiễm trùng (vi khuẩn). Các bộ phận chính của hệ thống miễn dịch là: bạch cầu, kháng thể, bổ thể (complement system-một nhóm protein huyết thanh, kết hợp cùng kháng thể có vai trò rất quan trọng trong việc loại trừ mầm bệnh), hệ bạch huyết, lá lách, tuyến ức và tủy xương. Đây là những phần của hệ thống miễn dịch tích cực chống lại nhiễm trùng.

Hệ thống miễn dịch lưu giữ mọi thông tin về các vi khuẩn mà nó đã từng đánh bại trong các loại tế bào bạch cầu (tế bào lympho B- và T) được gọi là tế bào ghi nhớ. Điều này cho phép cơ thể có thể nhận ra và tiêu diệt vi khuẩn một cách nhanh chóng nếu nó quay lại xâm nhập cơ thể, trước khi nó có thể nhân lên khiến bạn bệnh.

Một số bệnh nhiễm trùng, như cúm và cảm lạnh thông thường, phải chiến đấu nhiều lần vì có rất nhiều loại virus hoặc chủng cùng loại virus có thể gây ra cúm và cảm. Bị cảm hoặc cúm từ một loại vi-rút không cung cấp cho bạn khả năng miễn dịch với những loại khác.

Các phần chính của hệ thống miễn dịch là:

Tế bào bạch cầu (được tạo ra trong tủy xương, di chuyển qua máu và mô khắp cơ thể tìm kiếm những kẻ xâm lược như vi khuẩn, vi rút, ký sinh trùng và nấm và kích hoạt tấn công miễn dịch – có rất nhiều hóa chất, tế bào, protein trong cơ thể tham gia vào các cuộc tấn công miễn dịch này).

Kháng thể (giúp cơ thể chống lại vi khuẩn hoặc chất độc mà chúng tạo ra bằng cách nhận ra các chất gọi là kháng nguyên -antigen- trên bề mặt vi khuẩn hoặc trong hóa chất mà chúng tạo ra, đánh dấu vi khuẩn hoặc độc tố là ngoại lai để phá hủy).

Bổ thể (các protein hỗ trợ cho công việc của kháng thể).

Hệ bạch huyết (mạng lưới các mạch nhỏ chạy khắp cơ thể có vai trò phản ứng với vi khuẩn, đối phó với các tế bào ung thư, các chất thải của tế bào nếu không xử lý sẽ dẫn đến bệnh hoặc rối loạn, hấp thụ một số chất béo trong chế độ ăn uống của chúng ta từ ruột).

Lá lách (cơ quan lọc máu giúp loại bỏ vi khuẩn và phá hủy các tế bào hồng cầu cũ hoặc hư hỏng. Nó cũng sản sinh các chiến binh chống lại bệnh tật của hệ thống miễn dịch như kháng thể và tế bào lympho).

Tủy xương (mô xốp trong xương, nơi tạo ra các tế bào hồng cầu để mang oxy đến toàn cơ thể, và các tế bào bạch cầu để chống nhiễm trùng và tiểu cầu để giúp đông máu)

Tuyến ức (lọc và theo dõi nội dung máu của bạn. Nó tạo ra các tế bào bạch cầu gọi là tế bào lympho T).

Ngoài hệ thống miễn dịch kể trên, cơ thể có một số cách khác để tự vệ trước vi khuẩn, bao gồm:

Da – hàng rào chống thấm nước, tiết ra dầu có đặc tính diệt vi khuẩn

Phổi – chất nhầy trong phổi (đờm) bẫy các hạt lạ và lông ma) đẩy chất nhầy lên trên để có thể ho ra

Đường tiêu hóa – lớp niêm mạc chứa kháng thể và axit trong dạ dày có thể tiêu diệt hầu hết các vi khuẩn

Phòng vệ khác – chất lỏng cơ thể như dầu trên da, nước bọt và nước mắt có chứa các enzyme chống vi khuẩn giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng. Việc xả liên tục đường tiểu và đường ruột cũng giúp ích trong quá trình miễn dịch.

Làm thế nào bạn có thể cải thiện hệ thống miễn dịch của bạn?

Ai cũng thích ý tưởng tăng cường khả năng miễn dịch, nhưng thực tế nó khó nắm bắt vì nhiều lý do. Hệ thống miễn dịch chính xác là như vậy – một hệ thống, không phải là một thực thể duy nhất. Để hoạt động tốt, nó đòi hỏi sự cân bằng và hài hòa. Vẫn còn nhiều điều mà các nhà nghiên cứu không biết về sự phức tạp và mối liên hệ của phản ứng miễn dịch. Mặc dù cho đến nay chưa có chứng minh khoa học cụ thể nào về mối liên hệ trực tiếp giữa lối sống và chức năng miễn dịch, không có nghĩa chúng ta chẳng cần có một lối sống hỗ trợ cho miễn dịch tốt. Các nhà nghiên cứu Khoa học đang tiếp tục khám phá những ảnh hưởng của chế độ ăn uống, tập thể dục, tuổi tác, căng thẳng tâm lý và các yếu tố khác lên phản ứng miễn dịch, cả ở động vật và ở người. Trong khi đó, việc của chúng ta vẫn nên xác định chiến lược sống lành mạnh để cơ thể khỏe mạnh nói chung và có một hệ thống miễn dịch hoạt động tốt theo đúng chức năng của nó, phải không?

Và đây là một số các chiến lược sức khỏe được khuyến cáo để tăng cường hệ thống miễn dịch:

Tuyến phòng thủ đầu tiên của bạn chính là theo đuổi một lối sống lành mạnh. Các yếu tố về lối sống quan trọng nhất ảnh hưởng đến sự cân bằng của hệ miễn dịch (hay một cơ thể khỏe mạnh) chính là: giấc ngủ chất lượng, tinh thần lạc quan vui vẻ (không stress) và dinh dưỡng đúng.

Vì vậy trong giai đoạn mùa cúm và dịch bệnh, ngoài việc thường xuyên rửa tay và ngủ đủ, dưới đây là một số nguyên tắc quan trọng bạn cần thực hiện nếu muốn ‘cân bằng’ , và cả tăng sức mạnh, cho hệ miễn dịch.

1. Uống đủ nước: giúp phổi đủ độ ẩm và làm sạch các màng nhầy tốt hơn. 

2. Ăn một chế độ ăn nhiều trái cây và rau củ. (Uống nước ép là một cách tuyệt vời. Cái blog này chính là một nơi giúp bạn yêu juice hơn. Nhiều rau củ quả hơn nữa hơn nữa nhé)

3. Tập thể dục thường xuyên.

4. Ngủ đủ giấc và chất lượng – thử tập yoga nhẹ nhàng, thiền và đọc sách nhiều hơn trước khi ngủ, hay bất kỳ hình thức nào giúp bạn có giấc ngủ chất lượng (hạn chế các thiết bị điện tử nhiều hơn nữa)

5. Dành thời gian để gọi điện tới những người thân và người quan trọng trong cuộc sống của bạn – đây là lúc chúng ta cần hỗ trợ và kết nối với nhau nhiều hơn (nếu không gặp trực tiếp thì qua điện thoại và online)

6. Chăm chút cho các sở thích và đam mê – hãy thử các môn có tính nghệ thuật, đọc sách, vẽ tranh, tô màu, nấu ăn, nghe nhạc… bất kì điều gì khiến bạn thư thái

7. Tập trung vào hơi thở và ít nhất dành 5-10 phút tập thở mỗi ngày – riêng việc thở sâu thôi sẽ kích hoạt hệ thống thần kinh giao cảm giúp kiểm soát sự lo lắng và căng thẳng. Nếu bạn chưa từng thở sâu bao giờ, hãy thử phương pháp thở sâu đơn giản này

Trong các nguyên tắc trên, dinh dưỡng có mối liên hệ rất gần gũi với hệ thống miễn dịch:

Đội quân hệ thống miễn dịch diễu hành đông đảo tại hệ tiêu hóa của chúng ta. Chiến binh hệ miễn dịch khỏe mạnh cần được nuôi dưỡng thường xuyên. Các nhà khoa học từ lâu đã nhận ra rằng những người sống trong nghèo đói và suy dinh dưỡng dễ bị mắc các bệnh truyền nhiễm hơn. Và gần đây họ phát hiện ra một nguyên nhân nữa trong suy giảm miễn dịch – đến từ ‘thiếu hụt vi dinh dưỡng’ (micronutrient malnutrition – thiếu một số vitamin thiết yếu và khoáng chất vi lượng thu được từ chế độ ăn uống). Một nghiên cứu đã chỉ ra sự thiếu hụt vi chất dinh dưỡng khác nhau – ví dụ, sự thiếu hụt kẽm, selen, sắt, đồng, axit folic và vitamin A, B6, C và E – làm thay đổi phản ứng miễn dịch ở động vật.

Hơn nữa, hầu hết các vitamins và khoáng chất vi lượng cơ thể người cần lấy được từ thực phẩm, chủ yếu qua chế độ ăn lành mạnh, cân bằng, phong phú từ các thực phẩm tự nhiên: rau xanh, củ, quả, các loại hạt, ngũ cốc, thịt, cá, trứng…

Điểm mấu chốt là gì?

Khi nói đến sức khỏe nói chung hay một hệ miễn dịch tốt, về lâu về dài, tất cả nằm ở lối sống khỏe mạnh. Thực hiện các gợi ý trên sẽ giúp bạn duy trì một hệ thống miễn dịch cân bằng, khỏe mạnh, từ đó chuẩn bị cho cơ thể bạn tốt hơn khi phải tiếp xúc với các mầm bệnh từ bên ngoài.

Chúc các bạn có được hệ miễn dịch cân bằng và khỏe khoắn để chống chọi lại các bệnh dịch nhé!